Yearly Archives

3 Articles

Μόνο όταν χάνεσαι μπορείς να αλλάξεις

Posted on
Μόνο όταν χάνεσαι μπορείς να αλλάξεις

Μιλάμε με την Άννα το πρωί καθώς πάει στην εντατική, γεμάτη ενέργεια και πάθος να σώσει. Διαβάζω τα καινούργια εγγλέζικα guidelines που υπονοούν επιλογή σε αυτούς που πεθαίνουν για να σωθούν οι πιο νέοι σε περίπτωση έλλειψης σωλήνων. Σε πανικό οι άνθρωποι με παιδιά που δεν μπορούν να είναι ανεξάρτητα και να προσφέρουν……άμα νοσήσουν αυτοί, οι γονείς;

Οι νέοι άνθρωποι σε άρνηση… δεν είναι δικός τους πόλεμος και τους βάζουμε κερφιου.

Ακούω πια από τον υπολογιστή τις κρίσεις του κόσμου ως κλινικός ψυχολόγος.

Δεν φοβάμαι. Έκανα ειρήνη χρόνια πια μες τα ογκολογικά με το πεθαίνω. Με μαραζώνει που όποιος πεθάνει θα ναι μόνος, ούτε ένα αποχαιρετισμό δεν μπορούμε, ούτε μια κηδεία της προκοπής.

Αποδέχομαι τις θεωρίες περί ανθρώπινου χεριού σε όλο αυτό, όπως επίσης και πως η φύση μας έβαλε ένα παράσιτο για να δούμε με πόσα τέτοια ζει η ανθρωπότητα.

Μαραζώνω για τους χρόνιους ασθενείς, για τους γονείς με παιδιά άρρωστα, αυτιστικά, με κινητικά προβλήματα, κλεισμένοι σε ένα διαμέρισμα, μόνοι, χωρίς βοήθεια. Σπαράζει μέσα μου τ ‘ανθρώπινο και θέλω να αγκαλιάσω μα δεν μπορώ.

Σταματήστε τις υστερίες και τα παράπονα. Περνάμε όλοι από κρίσεις πανικού… όλοι από φόβο… κάντε ησυχία λίγο μέσα σας και νιώστε την καρδιά τ’ αλλουνού στο δίπλα διαμέρισμα, την δίπλα πόλη, την διπλανή χώρα, ήπειρο. Είμαστε όλοι μαζί.

Χρόνια τώρα εκατοντάδες άνθρωποι και παιδάκια είναι απομονωμένα μήνες, χρόνια. Χάνουν κάθε κοινωνική επαφή για μια μεταμόσχευση, ένα καρκίνο, ένα σάρκωμα που τους άφησε χωρίς χέρι, πόδι, άλλο μέλος.

Ελάτε να βρούμε το νοιάξιμο πίσω από το σύννεφο του φόβου. Άστε παπάδες και θρησκείες και παρατάξεις πολιτικές. Θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος; Τότε δέξου ότι είσαι ένα μικρό τιποτένιο πλάσμα βρωμερό και με μεγάλες ικανότητες να γίνει ένα με όλο τον κόσμο. Αν έχει κάποιο νόημα στον covid, είναι να μας ενώσει… δέστε το, χαρίστε βοήθεια, ψάξτε αγνώστους που σας χρειάζονται, δώστε γέλιο, μαραζώστε, κλάψτε, γίνετε παιδιά. Ξυπνάτε. Δεν μυρίζει θάνατο. Μυρίζει προσευχή στη ζήση και στην αδελφότητα. Όχι θρησκευτικά. Είναι εδώ η ζωή, όχι στο μεταθανάτο. Είναι εδώ η ζωή και εδώ χρειάζεται αγάπη και ένωση.

Η Ζωή, αυτό που γίνεται στο κάθε τώρα.

Ας ζήσουν όσα παραπάνω παιδιά γίνεται. Αυτά είναι η υπενθύμιση της ανθρωπιάς, της ταπεινοφροσύνης και της αλήθειας της φύσης. Είναι τα φώτα στην έλλειψη υπερδύναμης. Και τα παιδιά που υποφέρουν από υγεία, φτώχεια, άσχημες συμπεριφορές, είναι ακριβώς αυτά με τα οποία μετρά κανείς την αγάπη και τις  σημασίες  της ζωής.

Νέοι, νέοι άνθρωποι σας παρακαλώ κοιτάξτε γύρω και βοηθήστε. Δεν είναι η ζωή μόνο παιχνίδι. Μην φοβάστε τον πονο. Σκάψτε βαθιά μέσα του και θα βρείτε νόημα χαρά, ελπίδα άμα τον ξεφοβηθείτε.

Όλοι έχουμε θυμό. Χάνουμε αυτά για τα οποία μας λένε με τ’ όνομα μας, κι’ όμως είμαστε ακόμα άνθρωποι.

Αυτός κι’ εγώ. Συγχωρώ, μα δεν επικροτώ.

Posted on
Αυτός κι’ εγώ. Συγχωρώ, μα δεν επικροτώ.

Αγαπώ την Μαίρη, την γνωρίζω χρόνια, είναι από αυτούς τους μεγαλύτερους σε ηλικία φίλους που έμειναν έφηβοι και φρέσκοι και ας έλαβαν κολασμένα δώρα από την ζωή.

Σε μια ομάδα που κάναμε μαζί, με κάθε ηλικίας άνθρωπο, από διάφορα στρώματα των πλέον πρώην κοινωνικών μας τάξεων, είχε φέρει την τούφα από τα μαλλιά της κόρης της που είχε πεθάνει κάποια χρόνια πριν ως ότι πιο πολύτιμο είχε.

Η Μαίρη βγήκε μια βόλτα χθες, με την μάσκα της , τα γάντια της, λόγω ηλικίας είναι ευάλωτη ομάδα. Σιγοτραγουδούσε και ρουφούσε ζωή. Απέναντι της έρχονταν, προς το μέρος της, 4 αγόρια, έφηβοι, 14, 15 χρονών. Μόλις ζύγωσαν την κοίταξαν, άρχισαν να βήχουν και να φτύνουν κάτω, γύρω της, χασκογελώντας. Φεύγοντας είπε ο ένας: “Είμαστε νέοι εμείς. Δεν μας πιάνει ο κορωνοϊός.”
Δεν είναι από τους τύπους που σοκάρετε η Μαίρη μα απόρησε, απογοητεύτηκε, διερωτήθηκε άμα προστατεύει τον εαυτό της άδικα, για να παραμείνει σε μια τέτοια κοινωνία μέσα…..

Δεν με ξένισε εμένα όλο αυτό… ίσως μπορώ να πω πως το κατάλαβα εύκολα. Τους ένιωσα αυτούς τους μικρούς.

Τους έχουμε πρήξει με τις ζωούλες μας, εμείς οι μεγάλοι, εμείς οι τώρα ευάλωτοι, εμείς που μέχρι προχθές, σαν γονείς, καθηγητές, δάσκαλοι, δικαστές, αστυνομικοί, ψυχολόγοι,  μόνο λάθη τους βρίσκαμε. Εμείς  που για ένα “για το καλό σου”, ένα “ξέρω εγώ τι σου λέω, είσαι μικρός δεν ξέρεις”, ένα “δεν θα καταφέρεις τίποτα έτσι” τους υποβαθμίζαμε, την ίδια ώρα που μας έβλεπαν μίζερους, ανέκφραστους, αναίσθητους, αγχωμένους, παραπονιάρηδες, ευερέθιστους…

Και είναι παιδιά που μπήκαν και αυτά σε ένα πόλεμο δικό μας, αντιμέτωποι με κίνδυνο και θάνατο για εμάς όπου οι ίδιοι θα γλυτώσουν. Σε κοινωνίες που φοβόμαστε τον θάνατο, που αρνιόμαστε τις αλήθειες της ζωής, όπου οι γέροι βασανίζονται φυτά χρόνια και συχνά παραζούμε χωρίς νόημα, μόνο και μόνο για την εξουσία του μένω ζωντανός ή  την δικαιολογία ενός θεού που διαλέγει- και ας είναι ο άνθρωπος που χορηγεί φάρμακα συντήρησης.

Και ήρθε ένας ιός να πει την ευθανασία με δικό του διεστραμμένο τρόπο. Και αν είναι από την φύση αυτός ο ιός, τότε με ένα δικό της σοφότερο τρόπο.

Σκανδαλιστικό για πολλούς, κι ‘όμως κάτι σημαντικό έχουμε και εδώ να δούμε.

Ανεπίτρεπτο όμως φιλαράκια μου… μαλακία, πολύ μεγάλη. Ξέρω πως μπορεί να σας παγώσαμε το συναίσθημα , ξέρω πως μπορεί να μας βλέπετε σαν προβληματικούς, καταπάτες των δικαιωμάτων, των ελευθεριών, των συναισθημάτων σας, μα ξεφεύγετε φιλαράκια… Ήταν ένας μικρός βιασμός, μια απειλή χωρίς νόημα. Κάνατε αυτό που μας κατηγορείτε πως σας κάνουμε… προς τι;

Είμαι μαζί σας με τα χίλια αλλά είστε υπεύθυνοι  και εσείς για τις ζωές τις δικές σας . 

Είστε υπεύθυνοι γιατί είσαστε κολλημένοι στο κινητό. 
Είστε υπεύθυνοι γιατί δεν λέτε την αλήθεια ο ένας στον άλλον. 
Είστε υπεύθυνοι γιατί θέλετε να γαμήσετε μόνο, και μετά παραπονιέστε πως δεν υπάρχει αγάπη και σεβασμός στις κοινωνίες σας. 
Είστε υπεύθυνοι γιατί κάνετε μπούλινγκ σε αυτούς που δεν φαίνονται να “λάμπουν όπως το έχετε στο νου σας”. 
Είστε υπεύθυνοι γιατί δεν είστε ούτε εσείς κοντά στους πρόσφυγες, ούτε κάνετε καινούργιες πολιτικές παρατάξεις αφού είναι ξεπουλημένες οι δικές μας και ακολουθάτε τα δικά μας ενώ μας φταίτε. Παρασύρετε μας! Να η ευκαιρία σας! Οργανώστε τις δικές σας κοινωνίες τώρα που έχετε χρόνο και χτίστε τα σπίτια της καρδιάς με τζάκια να λιώσετε τα παγόβουνα της καρδιάς μας. Πιο πολύ από το να μας σώσετε από τον ιό σας ζητώ να μας σώσετε από την αμνησία του παιδιού μας.

Δέχομαι πως κάποιοι ασυνείδητα ή συνειδητά βλέπετε όλο αυτό που γίνεται σαν μια δική σας επανάσταση να μας δείξετε πόσο φοβόμαστε για το τομάρι μας, ενώ δεν μας βλέπατε να τιμούμε το ζω. Και σας φοβερίζαμε να κάνετε πράματα στο τώρα σας για να έχετε μετά τις δικές μας ζωές που καθόλου ελκυστικές δεν σας φαίνονται. Και συμφωνώ… απόλυτα συμφωνώ. 

Βαριεστημένοι, χωρίς εμπιστοσύνη σε κανέναν, να τρέχουμε πίσω από δόξες και χρήματα. Σε κοινωνίες που δεν είναι ανάγκη να πω πολλά από το τι εμείς θεωρούμε δεδομένα και εσείς πρωτόγνωρα και σκανδαλίστηκα. Την πολιτική; Την ισότητα; Την θρησκεία; Τα προσφυγοπούλα; Την μόρφωση που σας εξαναγκάζουμε;

Έχετε άδικο όμως κι ‘εσείς να το εκφράζετε με τον ακριβώς ίδιο τρόπο για τον οποίο  κατηγορείτε εμάς. Και γίνεστε όμοιοι σε ένα ‘οφθαλμός αντί οφθαλμού’.

Βρε αδελφάκια, συγνώμη που δεν είμαστε αυτοί που σας αγαπάν όπως το χρειάζεστε αλλά ίσως προστατεύοντας μας να είναι η δικιά σας ευκαιρία να μας δείξετε εσείς πως θέλετε να ‘ναι το “σε προσέχω”… πως είναι το “δώρο ενός ασφαλισμένου αύριο”.

Άδικο το ξέρω να αντιστρέφονται οι ρόλοι για λίγο, όμως νά η δικιά σας ευκαιρία να μας δείξετε εσείς πιο υγιής τρόπους αγαπώντας μας και υπόσχομαι θα μάθουμε… υπόσχομαι ενήλικα.

Η ζωή του καθενός μας είναι και δικιά του ευθύνη και αν είστε χάλια με την δικιά σας δεν φταίνε μόνο οι μεγάλοι και οι κοινωνίες. Είστε υπεύθυνοι κι’ εσείς που με την δικαιολογία του θύματος γίνεστε θύτες, πρώτα προς τους εαυτούς σας και μετά προς τα όνειρα. Μάθετε να πολεμάτε και νά η ευκαιρία σας να μας μάθετε πράγματα.

Συγνώμη για τα λάθη μας και υπεύθυνα υπόσχομαι να μαθαίνω και το εύχομαι και σε εσάς.

Αυτός και εγώ…

Posted on
Αυτός και εγώ…

Nicosia, 1952

Είμαι ο Αχιλλέας και λυπάμαι για όσα γίνονται γύρω μου, μάλλον  μια φοβάμαι και μια αρνούμαι την πραγματικότητα, μια γελώ πολύ, πάρα πολύ, και μετά λυπάμαι ξανά…….όχι με τον ιό. Με τον άνθρωπο.

Αγάπη είναι μια αναγνώριση της μικρότητας μας, μια αποδοχή του τέλους μας, της μαργαρίτας που είμαστε και μαραίνεται και γίνεται ξανά ένα με το χώμα. Αγάπη είναι κατανόηση πως έχω ανάγκη από εσένα και εσένα και εσένα γιατί φοβάμαι και αυτό το φοβάμαι μουρμουρίζει την μικρότητα μου. 

Ο θυμός είναι επίσης ένα συναίσθημα, άξιο και αυτό όπως τα άλλα . Και θέλει και αυτό την αναγνώριση του και την αποδοχή του. Αυτό λέει δεν πρέπει να φοβάμαι και με θέλει θεό, με θέλει επίλεκτο, με θέλει μεγάλο και τρανό. Μα δεν είμαι. Και επειδή φοβάμαι να το αποδεκτώ σε φταίω εσένα με την πρόφαση του δεν με καταλαβαίνεις άμα πιστεύω πως αυτό που λέω είναι η απόλυτη αλήθεια. Την πρόφαση του πιστεύω πως με αυτά που κάνεις δεν με νιώθεις και δεν με σέβεσαι. Μα αυτά είναι προφάσεις δικών μου αξιολογήσεων με τις οποίες καταπιάνομαι φοβόμενος να με δώ φοβισμένο και ανασφαλή. Λόγω καραντίνας η αγάπη και ο θυμός θα συγκρουστούν πάρα πολύ. Ο θυμός ψάχνει την αποκοπή και την διαφοροποίηση ενώ η αγάπη την ένωση και την αποδοχή. Το ένα είναι το πλην και το άλλο το συν. Κι’ασ συνυπαρχουν πραγματικά σε αρκετές τους εκφράσεις.

Η βία μέσα στα σπίτια έχει πολλαπλασιαστεί, και σε εμάς, όλους. Γινόμαστε με αυτό τον αόρατο εχθρό ο ένας επικίνδυνος για τον άλλον. Όμως δεν είναι ο άνθρωπος ο εχθρός….ούτε αλήθεια μιά άλλη ζωή που θέλει να φάει την ανθρώπινη. Ο μεγαλύτερος απο όλους εχθρός είναι οι πεποιθήσεις μας, για την αρρώστια, τον θάνατο, την εξουσία μας πάνω στον πλανήτη, την επιστήμη, τις εκατομυρια έννοιες του Θεος……..
Ο άνθρωπος καλείται να το καταλάβει αυτό και να ενωθεί μέσα του με τον συνάνθρωπο του έναντι στον όποιο εχθρό “απειλεί” τις ανθρώπινες ζωές. Και μέσα απο αυτή την διαδικασία να κοιτάξει τις πεποιθήσεις του.
Η αγάπη λοιπόν έλεγα, και ο θυμός συγκρούονται, και πολλά μας πιστεύω επίσης. 
Ένα βασικό μας πιστέυω είναι πως οι συντρόφοι και τα παιδιά μας υπάρχουν για να γεμίσουν το δικο μας κενό και για να μας κάνουν ευτυχισμένους. 
Καθόλου!
Οι άλλοι είναι μια δοκιμασία για να ανοίξουμε πόρτες στο πόσος άνθρωπος μπορεί να χωρέσει μέσα μας. Μας ξυπνάνε την ζήλεια, την αγάπη, τον θυμό, τον έρωτα, το μίσος, την απαισιοδοξία, την υπομονή και τα αντίθετά της. Μας τα ξυπνάνε, δικά μας είναι.

Κοινωνικά πρέπει να εξηγήσουμε ξανά και ξανά τα μέτρα. Διότι όλοι θα θέλαμε να μην είναι σοβαρό και η άρνηση είναι μια πρώτη φυσιολογική αντίδραση. 
Αφού μένουμε σπίτι μας, αφού θα περάσουμε από κάθε στάδιο πένθους- άρνηση, θυμό, κατάθλιψη, διαπραγμάτευση-, αφού ο νους θα προτρέχει στο μέλλον και στις επιπλοκές όλου αυτού, ας κανονίσουμε να έχει ο καθένας τον χώρο του να βγάζει τον θυμό του, τις ώρες της απομόνωσης του, ας συμφωνήσουμε πως δεν θα το παίρνει ο δέκτης προσωπικά. Ας ακούσουμε! Όσο ο άλλος φυσικά δεν γίνεται βίαιος και επικίνδυνος.Ας  γυμναστούμε, έστω και στο σπίτι. 

Ας πίνουμε ποτά και τρώμε γεύματα με φίλους online. 
Ας αφήσουμε τα παιδιά μας ήσυχα˙ δεν είναι η ώρα να τους “ισιώσουμε” και να τους βάλουμε στον σωστό δρόμο.
Ας μιλήσουμε μεταξύ μας για τον φόβο κι’ ας ακούσουμε ο ένας τον άλλον. Πόσο δύσκολο ήταν στα χρόνια μου σαν ψυχολόγος στην ογκολογία να πείσω τις οικογένειες να μοιραστούν τον φόβο, την πιθανότητα του θανάτου, να κλάψουν μαζί, να κάνουν χιούμορ μαζί….
Ας κάνουμε λοιπόν χιούμορ. Ας αυτοσαρκαζόμαστε. Είμαστε όλοι μικροί, ασήμαντοι και τόσο ίδιοι.

Άμα σκεφτούμαι ο καθένας ποιους μπορούμε να βοηθήσουμε έξω από το σπίτι μας, με ασφαλισμένους τρόπους, θα νιώσουμε καλύτερα. Τους φτωχούς ξένους, τους ηλικιωμένους, αυτούς που δεν έχουν σπίτια και δεν τους δίνουμε πια λεφτά γιατί κλειστήκαμε στα σπίτια μας, τις οικογένειες ασθενών και τόσους άλλους.

Τα παιδιά θα έχουν ερωτήματα για τον θάνατο, για την λογική της ασθένειας… δεν πειράζει να μας δουν να κλαίμε ή να φοβόμαστε και εμείς άμα ξέρουν πως τους αγαπάμε και βάλαμε μέσα τους αυτή την αγάπη για πάντα.

Τόσο δύσκολο ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες να πούμε συγνώμη, να δείξουμε την τρέλα μας και να  τραγουδάμε, να κάνουμε αστεία έστω και αν χάνουμε τον ρόλο του σοβαρού πατέρα ή καλά μπασμένου στην εφηβεία παιδιού…
Τόσο δύσκολο να παίξουμε με την ντροπή του να εκφράσουμε συναισθήματα και να δεχτούμε να δουν οι δικοί μας τα δικά μας παιδικά και καημένα κομμάτια.
Ας αφήσουμε το αύριο να έρθει. Η ανησυχία του δεν προσφέρει πολλά. Μάλλον μας διαλύει. 
Με παρακολουθώ ενώ δουλεύω από το σπίτι πόσο αφήνω για άλλη ώρα πράματα που χρόνια ήθελα να μείνω σπίτι για να κάνω. Και ξέρω πως μόνος δεν μπορώ να με ελέγξω άμα δεν βάλω κάποιον φίλο στον οποίο πρέπει να δώσω αναφορά. Πόσο ωραίο όμως και αυτό, που τέτοιοι φίλοι υπάρχουν.

Είναι ωραία η ζωή και ο “θάνατος με τους πολλούς γλυκός” λέει μια παροιμία.

Έχουμε πολλά να μας προβληματίσουν, θέματα μεγάλα. Πού πάνε οι προσωπικές μας ζωές, πού στέκεται το ζευγάρι μας, πώς είμαστε σαν γονείς, πόσο αντέχουμε τη μοναξιά; Και τόσα άλλα.

Μπορούμε να βρούμε χαρά και εδώ που είμαστε!
Λέγοντας  αυτά που δεν είπαμε, σκεπτόμενοι αυτούς που μας χρειάζονται πιο πολύ. Διότι πάνω από όλα είμαστε ζώα που θέλουν να επιβιώσουν και μόνο με το να δώσουμε, να προσφέρουμε να δούμε και τις ανάγκες των άλλων γινόμαστε άνθρωποι. Κάποιοι θα ανακαλύψουμε πως θέλουμε να χωρίσουμε, άλλοι θα απογοητευτούμε από φίλους και οικογένεια, άλλοι θα ερωτευτούμε και θα αγαπήσουμε. Ας είναι αποδεκτά. Δεν είναι ώρα αποφάσεων αλλά ώρα να αντέξουμε τις μετακομίσεις μέσα μας. 

Διότι χάσαμε πολλούς μας ρόλους και απειλούνται και άλλοι όπως σε πολλούς απειλείται και η επιβίωση τους, όχι από τον ιό αλλά από τα πιο σημαντικά επακόλουθα του. Δεν είναι κανείς μόνος όμως, κανείς άμα δεχτούμε σε αυτό όλο πόσο μικροί είμαστε και πόσο μέσα από αυτό τον ιό καταλάβαμε πόσο συνδεδεμένοι και ίσοι και ίδιοι είμαστε.